SERBEST BÖLGELER KANUNU
Kanun Numarası : 3218
Kabul Tarihi : 06.06.1985
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 15.06.1985 Sayı : 18785
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Hükümler
Amaç ve kapsam
Madde 1 – (Değişik: 12.11.2008–5810/1 md.)
Bu Kanun; ihracata yönelik yatırım ve üretimi teşvik etmek, doğrudan yabancı yatırımları ve
teknoloji girişini hızlandırmak, işletmeleri ihracata yönlendirmek ve uluslararası ticareti geliştirmek
amacıyla serbest bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarıyla faaliyet konularının belirlenmesi, yönetimi,
işletilmesi, bölgelerdeki yapı ve tesislerin teşkili ile ilgili hususları kapsar.
Yetki
Madde 2 – Türkiye'de serbest bölgelerin yer ve sınırlarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.
Serbest bölgelerin, kamu kurum ve kuruluşlarınca, yerli veya yabancı gerçek veya tüzelkişilerce
kurulmasına, işletilmesine Bakanlar Kurulunca izin verilir.
Tanımlar
Madde 3 – Bu Kanun uygulamasında;
a) İşletici: Serbest bölgeyi işleten kamu kurum ve kuruluşunu, yerli ve yabancı gerçek
veya tüzelkişileri,
b) Kullanıcı: Faaliyet ruhsatı alan ve bölgede belli bir işyeri bulunan gerçek veya
tüzelkişiyi,
c) Döviz: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından konvertibl sayılan paralar veya
ödemeyi sağlayan her nevi hesap ve belgeleri,
ifade eder.
Faaliyet konuları ve koordinasyon (1)
Madde 4 – (Değişik: 12.11.2008–5810/2 md.)
Serbest bölgelerde, Yüksek Planlama Kurulunca uygun görülecek her türlü sınai, ticari ve
hizmetle ilgili faaliyetler yapılabilir.
Üretici işletmelerin talepleri hariç olmak üzere, fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu
kurum ve kuruluşlarına kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz.
Serbest bölgelerde yapılan faaliyetleri değerlendirmek, bu bölgelerin geliştirilmesine ve
sorunların çözümüne ilişkin stratejileri belirlemek ve önerilerde bulunmak üzere Serbest Bölgeler
Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. Kurulun teşkili ile çalışma usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Serbest Bölgenin Düzenlenmesi
Bölgenin düzenlenme esasları
Madde 5– Serbest bölge ilan edilen yerlerde ihtiyaç duyulacak arazi ve tesisler Kamulaştırma
Kanunu hükümlerine göre sağlanabilir.
(Değişik ikinci fıkra: 12.11.2008–5810/3 md.)
Yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişiler Dış Ticaret Müsteşarlığından ruhsat almak kaydıyla
serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler. Serbest bölgelerde faaliyette bulunan yatırımcı kullanıcılara
Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalar kiralanabilir veya bunlar üzerinde 49 yıla
kadar irtifak hakkı tesis edilebilir. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için aynı süre ile kullanma
izni verilebilir.
Serbest bölgede arazinin kullanımı, yapı ve tesislerin projelendirilmesi, kurulması ve
kullanılmasıyla ilgili diğer bütün izinler ve ruhsatlar bölge müdürlüğünce verilir ve denetlenir.
Serbest bölgelerin asayiş hizmetleri polis tarafından yerine getirilir.
Muafiyet ve teşvikler
Madde 6 – (Değişik: 29.1.2004–5084/8 md.), (Değişik birinci fıkra: 12.11.2008–
5810/4 md.)
Serbest bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesinin parçaları olmakla beraber; serbest dolaşımda
olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın,
gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu,
ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından
Türkiye Gümrük Bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye
konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir.
Bu bölgelerde gümrük ve kambiyo mükellefiyetine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz.
Kullanıcıların tutmak zorunda oldukları defterler ile düzenleyecekleri belgelere ilişkin olarak,
4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun hükümlerine bağımlı olmaksızın düzenleme
yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
İşleticiler ve kullanıcılar yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenecek vergi
dışı teşviklerden yararlandırılabilir.
Serbest bölgelerin gelir ve harcamaları (2)
Madde 7 – (Değişik: 20.6.2001- 4684/9 md.)
Serbest bölgelerden elde edilen gelirlerden;
a) Faaliyet ruhsatı ve izin belgesi karşılığı tahsil edilecek ücretler,
b) (Değişik: 13.01.2010-5946/1 md.) "Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF
değeri üzerinden binde 1 ve bölgeden Türkiye'ye çıkarılan malların FOB değeri
üzerinden binde 9 oranında, peşin olarak ödenecek ücretler,"
c) Serbest bölgeyi işleten gerçek veya tüzel kişilerle yapılacak sözleşmeler uyarınca tahsil
edilecek tutarlar,
d) Bölge faaliyetlerinden sağlanan diğer gelirler,
(Değişik paragraf: 14.7.2004-5217/1 md.) İlgili idare tarafından sözleşmeler gereği tüzel
kişilere yapılan gelir payı aktarmaları düşüldükten sonra Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde
açılacak bir özel hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutarlardan ret ve iadeler düşüldükten sonra kalan
tutar, Dış Ticaret Müsteşarlığı merkez ödemelerini yapan merkez saymanlığı hesabına yatırılır. Merkez
saymanlık hesabına yatırılan meblağ bütçeye gelir kaydedilir.
(Değişik ikinci fıkra: 11.4.2007-5623/1 md.) Serbest bölgelerde yatırım ve tesis safhasında
kullanılan mallar, tevsi ve kapasite artırmak amacıyla getirilen mallar, kullanıcının kendisine ait olmayan
bakım ve onarım maksadıyla getirilen mallar, bölgelere geçici olarak getirilen araç, gereç ve ekipmanlar,
fason üretim amacıyla getirilen mallar, 6.2.2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı
kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından bölgeye getirilen ve/veya bölgeden Türkiye'ye
çıkarılan mallar birinci fıkranın (b) bendi hükmü uyarınca bir ücrete tâbi tutulmaz. Ancak, bakım ve
onarım ile fason üretimde yaratılan katma değer üzerinden ve 6.2.2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı
alanlardan imalatçı kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından getirilerek bölge içinde
satılan mallardan bu ücret alınır.
(Değişik son fıkra: 14.7.2004-5217/1 md.) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde
oluşturulan özel hesabın işleyişine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Dış
Ticaret Müsteşarlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Gelirlerin zamanında yatırılmaması halinde
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Mal ve Hizmetler
Bölgedeki mallar
Madde 8 – Serbest bölge ile Türkiye'nin diğer yerleri arasında yapılacak ticaret, dış ticaret
rejimine tabidir. Serbest bölge ile diğer ülkeler ve serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi
uygulanmaz.
(Değişik son fıkra: 12.11.2008 – 5810/5 md.) Bedeli 5000 ABD doları veya karşılığı Yeni
Türk Lirasını geçmeyen Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir.
Kambiyo ve hizmetler
Madde 9 – Serbest bölgelerdeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır. Bakanlar
Kurulu ödemelerin Türk Lirası olarak yapılmasına da karar verebilir.
3
Serbest bölgede gemi ve liman hizmetleri işletici tarafından yapılır veya kamu kurum ve
kuruluşlarına, gerçek veya tüzelkişilere yaptırılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Kaldırılan ve Uygulanmayan Hükümler, Yönetmelik
Çalışma ve sosyal güvenlik esasları
Madde 10 – Serbest bölgelerde, faaliyet gösterecek işyerlerinde yabancı uyruklu yönetici ve
vasıflı personel çalıştırılabilir. Buna ait esaslar yönetmelikte belirlenir.
Serbest bölgelerde Türkiye Cumhuriyeti sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri uygulanır.
Kaldırılan hükümler
Madde 11 – 21 Aralık 1953 tarihli ve 6209 sayılı Serbest Bölge Kanunu yürürlükten
kaldırılmıştır.
Uygulanmayan hükümler
Madde 12 – (Değişik: 12.11.2008-5810/6 md.)
Serbest bölgelerde 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun, 4875 sayılı
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, 5393 sayılı Belediye Kanununun ölüm ve yangın halleri,
kanalizasyonların inşa ve tamiri ile içme, kullanma, endüstri suyunu sağlamaya ve gaz, su, elektrik
sarfiyatını denetlemeye yönelik maddeleri dışında kalan hükümleri, 5682 sayılı Pasaport Kanunu, 5683
sayılı Yabancıların Türkiye'de İkamet ve Seyahatleri Hakkında Kanun ile diğer kanunların bu Kanuna
aykırı hükümleri uygulanmaz. Ayrıca, 5 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen işlemler, 2886 sayılı
Devlet İhale Kanunu hükümlerine tabi değildir.
Uygulama yönetmeliği
Madde 13 – Bu Kanunda düzenlenmesi yönetmeliğe bırakılan konularla, serbest bölgelerde
faaliyette bulunacak işleticilerin teşekkül tarzı, görev, yetki ve sorumlulukları, bu işleticilere ve
kullanıcılara verilecek, faaliyet ruhsatları ve iptali, bunların sınai ve ticari sicillerinin tutulması, (Değişik
ibare: 20.6.2001-4684/9 md.) hesaba(3) yapacakları ödemeler, serbest bölge ile ilgili faaliyetlerin tabi
olacağı esaslar, bölgelere giriş için verilecek izin belgesi ile görev kartları, ikamet izni ve çalışma esasları
ve serbest bölgelerin işletilmesine dair diğer hususlar yönetmelikle düzenlenir.
Geçici Madde 1 – (Mülga: 3.8.2002-4771/12 md.)
Geçici Madde 2 – Bu Kanun bir serbest bölge için, o serbest bölgenin faaliyete geçmesinden
itibaren uygulanır. Faaliyete geçiş tarihi ise, o serbest bölge alanını çevreleyen çit, kule ve kapı
inşaatlarının tamamlanması ve bölge müdürlüğü, polis ve gümrük birimlerinin göreve başlaması suretiyle
bölgenin resmen açılış tarihidir.
Geçici Madde 3 – (Ek: 29.1.2004 – 5084/9 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde
faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin;
a) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazançları, bu
maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı
olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesnadır. Bu istisnanın 31.12.1960
tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6)
numaralı bendinin (b) alt bendi kapsamında yapılacak tevkifata etkisi yoktur.
b) Bu bölgelerde istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler 31.12.2008 tarihine kadar
gelir vergisinden müstesnadır. Ancak, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla
ruhsatlarında belirtilen süre 31.12.2008 tarihinden daha önceki bir tarihte sona
eriyorsa, istisna uygulamasında ruhsatta yer alan sürenin bitiş tarihi dikkate alınır.
c) Bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008
tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan müstesnadır.
(Değişik ikinci fıkra: 12.11.2008-5810/7 md.)(4) Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği
tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar;
a) Serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal
ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden
müstesnadır. Bu istisnanın 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin
birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi
Kanununun 15 inci ve 30 uncu maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi yoktur.
4
b) Bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç eden
mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden
müstesnadır. Bu oranı % 50"ye kadar indirmeye ve kanuni seviyesine kadar
yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yıllık satış tutarı bu oranın altında kalan
mükelleflerden zamanında tahsil edilmeyen vergiler cezasız olarak, gecikme zammıyla
birlikte tahsil edilir.
c) Bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen
kağıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Geçici Madde 4 – (Ek: 11.4.2007 – 5623/2 md.)
06.02.2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan, imalatçı kullanıcıların dışındaki
kullanıcılar tarafından yurt dışından bölgeye getirilen ve/veya bölgeden Türkiye'ye çıkarılan malların, bu
Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen ücrete tâbi tutulmaması nedeniyle,
gelir payı ödenen serbest bölgelerde kurucu ve işletici şirketlerin işletme sözleşmelerindeki gelir payı
kayıplarının karşılanması amacıyla yönetmelikte düzenleme yapılır.
Geçici Madde 5 – (Ek: 12.11.2008-5810/8 md.)
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce serbest bölgelerde faaliyet ruhsatı almış olan
kullanıcılara kiralanan arazi, arsa ve binalardan Hazinenin mülkiyetinde bulunanların ruhsat ve kira
süresi, Dış Ticaret Müsteşarlığınca 49 yıla kadar uzatılabilir. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
Geçici Madde 6 – (Ek: 12.11.2008-5810/8 md.)
Serbest bölgeler, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe kadar, gümrük rejimleri
açısından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında, menşe hükümlerinin uygulanması bakımından ise Türkiye
Gümrük Bölgesi sayılır.
Yürürlük:
Madde 14 – Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. (5)
Yürütme
Madde 15 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
(1) Bu madde başlığı; 12.11.2008 tarih ve 5810 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle "Faaliyet konuları:"
iken 25.11.2008 tarihinden geçerli olmak üzere metne işlendiği şekilde değiştirilmiştir.
(2) Bu madde başlığı "Serbest Bölgeleri Tesis ve Geliştirme Fonu" iken 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı
Kanunun 9 uncu maddesiyle 1.1.2002 tarihinden geçerli olmak üzere metne işlendiği şekilde
değiştirilmiştir.
(3) Bu maddedeki "fona" ibaresi, 20.6.2001 tarih ve 4684 sayılı Kanunla "hesaba" olarak değiştirilmiş
olup, bu değişiklik hükmü 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe girecektir.
(4) 12.11.2008 tarih ve 5810 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununun
geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında yapılan değişiklik 1.1.2009 tarihinden geçerli olmak üzere
yayımı tarihinde, Kanunun diğer maddeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
ÖNEMLİ NOT:
12.11.2008 tarih ve 5810 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile 27.10.1999 tarihli ve 4458 sayılı
Gümrük Kanununa aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
"Geçici Madde 7 – Bu Kanunun 152 nci, birinci fıkrasının (a) bendi hariç olmak üzere 157 nci,
158 inci ve bölgede faaliyette bulunan işletmelerin ihtiyaçlarıyla sınırlı olarak 185 inci maddelerinin 3218
sayılı Serbest Bölgeler Kanununa aykırı olan hükümleri, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihe
kadar uygulanmaz. Ancak 158 inci ve 185 inci madde hükümleri, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi
Kanunu yönünden uygulanmaya devam olunur.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önceki dönemler için 4760 sayılı Kanuna göre tarhiyat
yapılmaz, daha önce yapılan tarhiyatlardan vazgeçilir, tahakkuk eden tutarlar terkin edilir. Tahsil edilmiş
tutarlar ret ve iade edilmez."
